Internationaal gerechtshof: gezonde leefomgeving is een mensenrecht – landen moeten fossiele brandstoffen aanpakken

Op 23 juli 2025 heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag een historische uitspraak gedaan die wereldwijd gevolgen zal hebben voor klimaatbeleid. In een 133 pagina’s tellend advies stelt het hof dat een schone, gezonde en duurzame leefomgeving een fundamenteel mensenrecht is. Staten die nalaten om de uitstoot van broeikasgassen te beperken en fossiele brandstoffen af te bouwen, begaan volgens het hof mogelijk een internationale onrechtmatige daad.

Dit advies is niet juridisch bindend, maar wel gezaghebbend en richtinggevend. Het bevestigt dat alle landen – ook degenen die geen partij zijn bij klimaatakkoorden zoals het Parijs-akkoord – verplicht zijn om actief klimaatverandering tegen te gaan. Deze plicht vloeit voort uit internationale verdragen én internationaal gewoonterecht, waaronder principes zoals duurzame ontwikkeling, het voorzorgsbeginsel en intergenerationele rechtvaardigheid.

Klimaatverplichtingen en juridische gevolgen voor landen

Het hof benadrukt dat landen die hun klimaatverplichtingen niet nakomen, aansprakelijk gesteld kunnen worden. Staten die schade ondervinden door klimaatverandering kunnen herstelbetalingen eisen. Deze herstelbetalingen kunnen bestaan uit:

• Ecologisch herstel, zoals het herstellen van aangetaste ecosystemen
• Infrastructuurherstel, bijvoorbeeld voor schade veroorzaakt door overstromingen of cyclonen
• Financiële compensatie, wanneer schade niet hersteld kan worden

Het ICJ wijst expliciet op fossiele brandstoffen: het produceren, consumeren en subsidiëren van olie, gas en kolen kan landen blootstellen aan claims. Ook benadrukt het hof dat staten bedrijven moeten reguleren die bijdragen aan de klimaatcrisis.

Een overwinning voor klimaatrechtvaardigheid en kwetsbare landen

Het advies is het resultaat van een jarenlange lobby van de eilandstaat Vanuatu, die zwaar getroffen wordt door de gevolgen van klimaatverandering. Meer dan 130 landen steunden de oproep om de juridische verplichtingen rond klimaatverandering te verduidelijken. Voor kleine en kwetsbare landen is dit advies een krachtig middel in onderhandelingen en toekomstige klimaatrechtszaken.

VN-secretaris-generaal António Guterres noemde de uitspraak “een overwinning voor de planeet, voor klimaatrechtvaardigheid, en voor de kracht van jonge mensen die verandering afdwingen”.

Hoe jij vandaag al kunt bijdragen aan een betere toekomst

Deze uitspraak legt druk op overheden en bedrijven om fossiele brandstoffen sneller af te bouwen en ambitieuzere klimaatdoelen te halen. Maar verandering hoeft niet alleen uit de politiek of de rechtszaal te komen.

Wil jij zelf bijdragen aan een duurzame wereld en de strijd tegen klimaatverandering? Door te kiezen voor een baan bij een duurzame organisatie, kun je elke dag impact maken.

Wil jij niet wachten tot overheden en rechters in actie komen?
Op Greenjobs.nl vind je vacatures bij organisaties die zich elke dag inzetten voor een beter klimaat. Ontdek hoe jij met jouw werk kunt bijdragen aan een gezonde, duurzame toekomst – voor jezelf én voor de generaties na ons.